ارتباط شاخص‌های اجتماعی - اقتصادی با بیماری سل با استفاده از مدل‌های رگرسیونی دوجمله‌ای منفی و پواسون

زمینه و هدف : بیماری سل بزرگ‌ترین علت مرگ ناشی از بیماری‌های عفونی تک عاملی است. از دلایل اصلی افزایش بار جهانی سل، فقر و اختلاف شدید طبقاتی جوامع مختلف است. این مطالعه به منظور تعیین ارتباط شاخص‌های اجتماعی - اقتصادی با بیماری سل با استفاده از مدل‌های رگرسیونی دوجمله‌ای منفی و پواسون انجام شد. روش بررسی : این مطالعه توصیفی – تحلیلی روی پرونده 11320 مسلول سال 1389 از شهرهای مختلف انجام شد. داده‌ها از اداره کنترل بیماری‌های سل و جذام معاونت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شاخص‌های اجتماعی – اقتصادی از مرکز آمار ایران دریافت شد. شاخص‌های اجتماعی – اقتصادی شامل میزان بیکاری، میزان بیسوادی، تراکم خانوار در هر واحد مسکونی، متوسط درآمد، تعداد پزشکان به تعداد نقاط جمعیتی، میزان مهاجرت و ضریب شهرنشینی بود. برازش مدل‌ها با استفاده از معیار اطلاع آکائیک و بیزی مقایسه شد. یافته‌ها : با توجه به مدل رگرسیونی پواسون بین شاخص‌های اجتماعی - اقتصادی و میزان ابتلا به سل ارتباط آماری معنی‌داری یافت شد (P<0.05). با توجه به مدل رگرسیونی دوجمله‌ای منفی بین میزان بیکاری، میزان بیسوادی، میزان مهاجرت و ضریب شهرنشینی با ابتلا به بیماری سل ارتباط آماری معنی‌دار بود (P<0.05) و برای تعداد پزشکان به تعداد نقاط جمعیتی و تراکم خانوار به واحد مسکونی و متوسط درآمد سالانه خانوار و ابتلا به بیماری سل ارتباط آماری معنی‌داری به‌دست نیامد. به‌دلیل وجود بیش‌پراکنش در مدل رگرسیونی پواسون، مدل رگرسیونی دو جمله‌ای منفی مناسب‌تر ارزیابی شد. نتیجه‌گیری : شاخص‌های اجتماعی – اقتصادی با موارد ابتلا به بیماری سل مرتبط است. همچنین استفاده از مدل رگرسیونی دوجمله‌ای منفی برای داده‌های شمارشی در مقایسه با مدل رگرسیونی پواسون (دارای بیش‌پراکنش) ارجحیت داشت.